Periferik nöropati

Vinka alkaloidleri, sis-platin, prokarbazin, 5-azasitidin, etoposid, 5-florourasil, Ara-C, taksol, suramin, mitotan, bortezomab, dosetaksel, oksaliplatin, teniposid, talidomid

Periferik nöropati:

Kemoterapiye bağlı periferik nöropati genellikle distal-simetrik bir polinöropatidir. Nadiren fokal nöropatiler görülebilir. Suramin demiyelinizan, duysal-motor nöropatiye yol açarken, vinkristin aksonal duysal-motor nöropatiye yol açar. Her ikisi de tedavinin kesilmesi ile bir miktar düzelebilir. Taksol ve sis-platin ise saf duysal nöropatiye yol açar. Sis-platin ile sadece kalın lifler tutulurken, taksol ile ince lifler de tutulur. Arka kök gangliyonundaki hasarın düzeyine bağlı değişmekle birlikte tedavinin kesilmesi ile düzelebilir.

Metotreksat toksisitesi:

Bir folik asit antagonisti olan metotreksat ile ilişkili akut veya kronik nörotoksisite oldukça iyi bilinir. En sık görülen metotreksat toksisitesi aseptik menenjittir. İntratekal metotreksat alan hastaların % 10’unda görülür. Genellikle ilacın verilmesinden 2-4 saat sonra başlar, 12-72 saat sürer.

Daha nadir bir komplikasyon ilacın intraventriküler uygulanmasından sonra görülebilen akut ensefalopatidir. Bu durum bazen, özellikle kranyal ışınlama sonrasında yüksek doz intravenöz metotreksat uygulaması ile de görülebilir. Genellikle 24-48 saat içinde başlayan ve kendiliğinden düzelen konfüzyon, uykuya eğilim ve nöbetlerle kendini gösterir. Yine yüksek doz intravenöz metotreksat sonrasında 5.-6. günde görülen ve inme-benzeri tablolarla kendini gösteren subakut bir ensefalopati görülebilir. Bu durum da 1-2 gün içinde kendiliğinden düzelir.

Çok nadir olarak intratekal metotreksat tedavisinin bir komplikasyonu olarak transvers miyelit görülür. Genellikle intratekal injeksiyondan sonra ilk 48 saat içinde, nadiren ilk 2 hafta içinde ortaya çıkar. Düzelme değişkendir. Bazı olgular tam düzelirken, bazıarında hiç düzelme görülmeyebilir. Metotreksat tedavisinin en ciddi yan etkilerinden biri kronik lökoensefalopatidir. Genellikle yineleyen yüksek doz intravenöz veya intratekal metotreksat tedavisinden aylar veya yıllar sonra gelişir. Ani başlayan veya yavaş gelişen mental gerileme ve davranış değişiklikleri ortaya çıkar. Seyir değişkendir; bazen ılımlı bir demansiyel tablo olarak stabilize olurken, bazı durumlarda ilerleyici bir gidişle spastik tetraparezi, nöbetler ve ölümle sonlanabilir. Yaygın miyelin yıkımına bağlı olarak MR’da yaygın ak madde hiperintensitesi görünür. Metotreksatla birlikte kranyal radyoterapi uygulanmış hastalarda lökoensefalopati görülme şansı ve şiddeti daha fazladır.